Dende l'entamu de la presente Constitución española, nun se fizo un repartu xustu de les autonomíes hestóriques, nin siquier de les llingües oficiales. D'esta miente, incluyóse Andalucía ente les comunidaes hestóriques, de les que separtóse Asturies, la más hestórica de toes, xusto tres del intentu de güelpe d'estáu del 23-F. Y retayando del proyeutu d'Estatutu aprobáu n'Asturies nel so pasu per Madrid al asturianu como «llingua específica d'Asturies». Al empar, diose cooficialidá al gallegu, vascu y catalán, como heriedu de la llegalidá republicana, escluindo al asturianu, cuyu proyeutu autonómicu nun llegó a votase pola guerra civil.
Tres 40 años del Estatutu d'Autonomía entá nun se punxo al idioma propiu como cooficial na nuesa comunidá autónoma, como diz l'artículu 3.2 de la Constitución. Anque nesta llexislatura se diera un cambéu nel partíu nel gobiernu pa facelo asina.
Dende otros llugares ya instancies siguióse na so particular batalla políticollingüística escontra tolo que nun seya una supuesta xunidá d'España basada nel idioma castellanu y nel amenorgamientu de les competencies cincantes a les llingües oficiales y la represión escontra les qu'entá nun lo son, pero aspiren a selo: l'asturianu y l'aragonés.
Hai partíos políticos arrastraos pola estrema drecha nel so aneciamientu por desaniciar l'Estáu autonómicu ya implantar el castellanu como únicu idioma oficial col nome d'español.
N'Asturies hai un consensu social tresversal de sofitu a la cooficialidá. Que ye atacáu constantemente dende los grandes medios escritos, el rector nuevu de la universidá y los grupos políticos más averaos a l'anovada ideoloxía de la intransixencia.
N'otros estaos faense alcuerdos democráticos pa torgar la influyencia d'esti ámbitu na vida pública. Mientres que, por exemplu, en Castiella y Lleón, alcuerden pautos con ellos, por un nidiu interés partidista.
Na reforma del Estatutu que vien, dase, en teoría, la mayoría de 3/5 de la Xunta Xeneral pa llograr la so reforma ya inxerir la oficialidá nel so articuláu. Magar que pendiente de negociaciones más o menos velaes y torpes, l'alcuerdu abre por fin el drechu a la llibertá d'espresión na llingua deseyada pol ciudadanu d'un mou formal, de respetu y con drechu de rempuesta alministrativa.
El retrasu na iniciativa, pola mor de la pandemia del covid-19 yá nun tien base. Porque otres lleis y normes polítiques siguen alantre. Amás va camín de controlase col activu sistema sanitariu de vacunación masiva, la más rápida del Estáu.
Agora ye'l momentu de la hestoria democrática más averáu pal algame la oficialidá. Con mayoría equí y tamién pal so refrendu en Madrid. Ye una oportunidá hestórica. La de la reconocencia de los drechos llingüísticos de los asturianos, pa qu'entame la so normalización social. Y se torguen les discriminaciones esistentes entá cola sida de que «nun ye oficial», polo que nun tien drechos na práutica. Que seya la fin nesti pequeñu país de l'absurda griesca de llingües.
El caberu pasu, el definitivu, ha dase yá. Nun pue dexase al debalu o marafundiar una posición favoratible que tardó tantos años en formase nel Parllamentu Asturianu.