Xosé Antón González Riaño: «L'odiu irracional hacia la llingua y la cultura d'Asturies de Vox nun tien precedente»

Empieza un nuevu ciclu na política asturiana, tres la investidura del gobiernu central y la celebración esti fin de selmana de'l congresu autonómicu del PP que consagra'l lideralgu d'Álvaro Queipo; sobro estes cuestiones valora'l so impactu'l presidente de la ALLA, Xosé Antón González Riaño.

-Empieza un tiempu de renovación nel principal partíu de la derecha n'Asturies, ¿cuáles son les mires de la ALLA por cómo van encarar la cuestión de la llingua asturiana? El so anterior candidatu, Diego Canga, felicitóse na nueche electoral de que los númberos yá nun daben para la oficialidá.

-Bono, Diego Canga tuvo una mui curtia historia política nel PP d’Asturies. Eses declaraciones suyes sobre la oficialidá fueron dafechu inoportunes y un enorme error políticu porque, ente otres coses, asitiábense claramente escontra los mandaos de la Constitución Española de 1978 y de los intereses d’ún partíu que necesita enanchar la so base social y eleutoral n’Asturies. N’otru sen, na Academia sí nos paez que’l centru-derecha n’Asturies entama un nuevu camín d’anovación y de rexeneración a partir del Congresu del 18 de payares. Nesta anovación, al nuesu criteriu, tien de xugar un papel determinante la reconocencia de la nuesa identidá cultural y llingüística. Eso ye dalgo que yá fexo’l PP d’Asturies a lo cabero’l sieglu pasáu -incluyendo una propuesta de co-oficialidá- y pa nós sedría l’elementu fundamental de credibilidá nesi xiru asturianista qu’anuncien.

-Sicasí,Álvaro Queipo utilizó'l eonaviego na Xunta Xeneral, ¿cree que puede tener otra sensibilidá?

-Vamos ver, Álvaro Queipo tien una serie de ventayes derivaes, por exemplu, de la so mocedá, de la so preparación política y académica, d’una historia personal na que’l contautu cultural cola Asturies rural ye mui fuerte… En fin, danse les condiciones pa que llidere una opción política asturiana de centru-derecha lliberal, moderna, abierta, asturianista... Ye dicir, dalgo asemeyao a lo que fai’l PP en Galicia. Nesti sen, Queipo tien una gran oportunidá y una gran responsabilidá pa, ente otres coses, llevar al so partíu hacia posiciones constitucionalistes que, nel apartáu llingüísticu, tienen que facer realidá n’Asturies la previsión constitucional del artículu 3.2; esto ye, la co-oficialidá del asturianu y del eonaviegu nel so ámbitu. Insisto nes idees d’oportunidá y responsabilidá porque Queipo va lliderar un partíu con un apoyu abrumador de la militancia y eso tien d’aprovechalo en bien d’Asturies, dende’l puntu de vista social y económicu, pero tamién cultural y llingüísticu.

-Nel ámbitu estatal abrióse un nuevu enfoque nel usu de les otres llingües españoles, amás del castellán, nel Congresu ¿ye otru tren perdíu para l'asturianu nun tener calter d'oficialidá?

 -L’asturianu ta perdiendo, históricamente, munches opciones de promoción y dignificación cultural por nun ser llingua oficial y ello tien, ente otres, importantes consecuencies económiques qu’otres comunidaes saben aprovechar; el citáu casu de Galicia, por exemplu, con una industria cultural vehiculada en gallegu que representa cuasi un 2.5% del PIB de comunidá. Amás d’ello, Asturies lleva perdiendo más de 500 millones d’euros de tresferencies de calter estatal solo dende l’añu 2000. Ye incomprensible ya inaudita esta dexadez… No que se refier al emplegu del asturianu nel Congresu, soi sabedor que’l Gobiernu del Principáu d’Asturies ta faciendo xestiones pa que l’asturianu, anquen nun seya llingua oficial, tenga un tratu dignu y una visualización afayadiza. De toes maneres, el Gobiernu d’España tresmite permanentemente la idea de que la llexislación básica del estáu ta pensada pa llingües oficiales y reclama que la cuestión del asturianu se solucione, lóxicamente, onde se tien que solucionar; esto ye, n’Asturies, na Xunta Xeneral…

-En delles ocasiones señaló que sería bien bonu que'l PP sumar al consensu a favor de la defensa del asturianu ¿en  qué midida puede la ALLA mediar nesi puntu?

 -L’Academia va facer el máximu esfuerzu nesi sen, yá lo ta faciendo. El tratamientu de la cuestión llingüística n’Asturies, de la co-oficialidá, amás d’un asuntu constitucional, ye una cuestión tresversal y nun ye patrimoniu de nenguna opción política, seya esta d’esquierdes, centru o derecha…El PP tien que participar nel consensu sobre la oficialidá al marxe de qu’haya o non mayoría cualificada na Xunta pa plantegar una reforma del Estatutu. Ye absolutamente necesario pa que dempués, y al marxe de la tendencia del gobiernu que correspuenda, se pueda facer política llingüística asumida socialmente. El PP participó nel consensu sobre la oficialidá en toles comunidaes autónomes con llingua propia oficial y n’Asturies nun pue dase esa esceicionalidá.  El PP sabe, dende llueu, que, llegaos a esi puntu, l’Academia diba ayudar nesa toma de determín per parte del centru-derecha n’Asturies. 

-¿Esmolécen-y los pactos con Vox? Nos gobiernos municipales una de les sos primeres midíes fueron declaraciones y acciones en contra del asturianu.

 -Sí, los pautos con Vox, seyan del PP o d’otros partíos, xeneren una sensación social de retrocesu y, pa muncha xente, hasta d’angustia social. La so intransixencia, les sos declaraciones, el so mou de facer política…. trespasen les llendes de plantegamientos mínimamente democráticos. Esi odiu irracional hacia la llingua y la cultura d’Asturies nun tien precedente… Lo normal ye que la xente d’una comunidá estableza rellaciones afeutives cola cultura referencial, coles tradiciones y la llingua de los padres y los güelos, pero esto…

---

---