El Condáu de Portugal foi fundáu en 1095 pol asturianu Vimara Pérez. Que foi vasallu d’Alfonsu III, rei d’Asturies, y tien una estatua ecuestre n’Oporto, ciudá que repobló. Magar qu’entamó a usase’l títulu de rei de Portugal en 1139; algamó la independencia como reinu de Portugal del reinu de Lleón en 1143, proclamada en Guimaraes y afitada pol Tratáu de Zamora pol primer rei portugués Alfonso Henriques y Alfonsu VII, rei de Lleón. Que foi ratificada pol Papa en 1179.
Al tiempu’l conde asturianu Gonzalo Peláez llideró socesives rebeliones frustraes pola soberanía d’Asturies del Reinu de Lleón y Castiella. Morrió acoyíu en Portugal. Esti reinu afita al rei asturianu Pelayu como antecedente de la so monarquía.
Y la restauración de la independencia d’España en 1640 acaeció tres 60 años de xunión dende 1580. Joao IV volvió a ser el rei portugués.
La victoria debióse en parte al esfuerciu de guerra del rei d’España Felipe IV escontra la Sulevación de Cataluña o Guerra dels segadors. Cola que’l Rosellón quedaría nel reinu de Francia y el sur de los Pirineos nel d’España.
Una llarga hestoria desequilibrada y estremada asocedió ente dambos los dos estaos de la mesma península. Agora meyor empobinada pola pertenencia a la Xunión Europea y el desaniciu de les fronteres interiores d’esta institución supraestatal.
Portugal, asítiase tan lloñe físicamente d’Asturies como Francia, pero tan cerca na hestoria y na semeyanza idiomática. Especialmente ente l’asturianu y el mirandés, variedaes del mesmu tueru llingüísticu asturlleonés. Anque nós tenemos más falantes, fáltanos la oficialidá de la qu’ellos esfruten dende va 25 años.
El futuru afunta haza la xunión progresiva de tol dominiu llingüísticu ástur nel planu cultural.
Foron munchos los años de dase’l llombu y vienen tiempos d’averamientu pol raigañu compartíu, nuna Europa Xunida.