Escuela billingüe y oficialidá

Foi 20 años dempués del entamu de la moderna vindicación llingüística nel país. Na tesis doctoral Interferencia lingüística y escuela asturiana (1994), de Xosé Antón González Riaño, l'actual presidente de l'ALLA, como resume pue afitase nel casu asturianu que:

Gran parte de los escolinos ve interferida la so espresión castellana pol sistema llingüísticu asturianu.

Esisten grandes diferencies individuales no cincante al usu llingüísticu escolar con interferencies qu'han rellacionase col orixe xeográficu de los pás.

La competencia oral castellana de los escolinos vese interferida por espresiones escrites.

Los escolinos nun son conscientes de les interferencies que formen parte de la so competencia comunicativa usual.

Les situaciones que producen más interferencies rellaciónense cola espontaneidá comunicativa, coles referencies al mundiu ambiental y contestual conocíu y cola evocación de vivencies familiares de cotidián.

Les interferencies escrites son menores que les orales.

Entós, hai argumentos favoratibles a una programación billingüe dende'l puntu vista educativu.:

Cuando na escuela dáse-yos a los neños la oportunidá de deprender y usar la llingua cola que tienen mayor dominiu, tán en meyor posición  pal algame de meyores resultaos notres asignatures.

El perfeicionamientu la llingua familiar ye una condición previa pal algame d'un nivel compatible de dominiu na llingua estándar.

La motivación de los escolinos pa deprender una segunda llingua pue xorrecer cuando la so primer llingua ye tomada en serio tanto na so vida diaria como na escuela.

N'Europa considérense monollingües namái trés estaos: Liechtenstein, San Marinu ya Islandia. Y billingüe a una persona qu'amás de la so primer llingua, tien una competencia asemeyada notra llingua y ye quien a emplegar una y otra en cualesquier circunstancia con igual eficacia. Dase la diglosia cuando dos llingües coesisten en tol ámbitu dela comunidá de falantes, cumpliendo cada una d'elles una función: Llingua A (alta), castellán, usada pa les situaciones formales, enseñu, con mayor prestixu social, lliteratura elevada. Llingua B (baxa), asturianu, en situaciones informales, lliteratura popular, tradiciones, ámbitu familiar. La escuela reproduz l'usu llingüísticu formal altu, colo que los escolinos de la llingua B, vense inferiores emocionalmente.

Poro, hai d'afondar nel billingüismu escolar de tol sistema educativu asturianu, espardiendo'l plan pilotu pa usar l'asturianu com llingua vehicular, yá entamáu nes escueles asturianes de sumar l'asturianu a otres asignatures estremaes a la de llingua. Esti procesu ye bonu pal deprendimientu del asturianu y na meyora del castellanu como afita l'informe Pisa. Amás hai estudios internacionales que faen un apueste por esti modelu yá que l'algame precoz de dos llingües apurre ventaxes cognitives, non solo nel tema de les otres llingües sinón nel caltenimientu l'atención, la concentración, la memoria, la creatividá ya inclusive nel retrasu de l'apaición del alzheimer.

La escuela col asturianu como llingua vehicular ye una cuestión favoratible a la normalización del idioma propiu. Poro, los 22.732 escolinos qu'estudien asturianu esti cursu, magar la so ausencia n'Infantil, son tamién un pasu  más pal averamientu de la oficialidá que se dea esta llexislatura. Porque yá cumple venti años la oficialidá... en Portugal.