L'empoderamientu de la llingua asturiana

Ente'l panorama européu de llingües amenazaes d'estinción atópase la llingua asturiana. Anque entá tien una nueva posibilidá de sobrevivir y normalizase. Trátase consiguir la so oficialidá na llexislatura viniente, que podría ser la primera con mayoría de diputados favoratibles a ello na Xunta Xeneral. L'añu pasáu tentó d'abrise la reforma del Estatutu d'Autonomía con esi oxetivu. Nun se llogró. Pero col cambéu xeneracional y de posición de los socialistes, sedrá posible non solo l'abertura sinón l'aprobación d'esta llei. Ello si sigue la tendencia eleutoral hestórica na nuesa democracia. Sedría la primer llingua empoderada nos 40 años de l'actual democracia.

Recuperar un idioma nun ye xera fácil. Necesítase voluntá, tiempu y esfuerciu. Cola normativización llograda, la escolarización entamada, l'abondante lliteratura, la penetración nos medios y los sofitos medrando, lo llóxico sedría llograr la igualdá llegal col castellanu nel ámbitu asturianu.

Ello nun representa más que dar la llibertá a los falantes pa espresase na forma que deseyen.

La marxinación d'una llingua a lo llargo del tiempu y con mayor fuercia demientres la dictadura franquista nun pon fácil restituyir el so valir como elementu de comunicación en toles instancies y en toles estayes sociales.

Agora vese más averada la lluz al final del túnel de la discriminación que carez la llingua asturiana. Un pasu más y cumpliráse l'artículu 3 de la Constitución. Un pasu más y esapaecerá la diferenciación ente ciudadanos por razón de la so fala. Nun solo sedrá un drechu pa los asturfalantes sinón un avance cultural pa tolos ciudadanos d'Asturies. Cenciellamente náguase la normalidá y la so visibilidá dientro y fuera del territoriu asturianu. Lo que ye de cotidián nel restu de comunidaes con llingua propia.

Fai 23 años de la Declaración Universal de los Drechos Llingüísticos y entá hai munchos artículos que nun se cumplen n'Asturies. Dellos faen referencia al drechu al desendolcu de les rellaciones de les persones na llingua propia del so territoriu:

12.1 Nel ámbitu públicu, tol mundiu tien drechu a desendolcar toles actividaes na so llingua, si ye llingua propia del territoriu onde reside.      15.1 Toa comunidá llingüística tien el drechu que la so llingua seya utilizada como oficial dientro del so territoriu.                                                16 Tou miembru d'una comunidá llingüística tien el drechu de rellacionase y ser atendíu na so llingua polos servicios de los poderes públicos o de les divisiones alministratives centrales, territoriales, llocales y supraterritoriales a les cuales pertenez el territoriu d'au ye propia la llingua. 19.1 Les Asamblees de representantes han adoptar como oficiales la llingua o les llingües hestóricamente falaes nel territoriu que representen. 29.1 Toa persona tien drechu a recibir l'enseñu na llingua propia del territoriu onde reside.

La oficialidá pica otra vegada a les puertes del país. Que tea a la fin un llugar afayadizu pente nós.

Agora ye'l momentu.